Ριζικές τομές στη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης φέρνει το σχέδιο «Καλλικράτης», σύμφωνα με τα όσα ανακοίνωσε ο υπουργός Εσωτερικών στο υπουργικό συμβούλιο.


Συνένωση δήμων - κοινοτήτων

Με το σχέδιο «Καλλικράτης» οι 910 Δήμοι και οι 124 Κοινότητες που υπάρχουν σήμερα συνενώνονται σε 333 έως 343 Δήμους. Οι 57 Νομαρχίες και τα 19 Επαρχεία καταργούνται και αντικαθίστανται από 13 αιρετές Περιφέρειες και οι 13 κρατικές Περιφέρειες αντικαθίσταται με τη σειρά τους από 7 αποκεντρωμένες Διοικήσεις.

Όπως εξήγησε ο κ. Ραγκούσης, οι δραστικές συνενώσεις επηρεάζουν το σύνολο της δομής και λειτουργίας των ΟΤΑ, όπως είναι φυσικό, οδηγώντας σε σημαντική εξοικονόμηση πόρων. Για παράδειγμα, ο αριθμός των δημοτικών συμβούλων από 16.150 που είναι σήμερα περιορίζεται στους μισούς περίπου. Επίσης οι 195 θέσεις Αντινομαρχών αντικαθίστανται από τις μισές Αντιπεριφερειαρχών και οι 1.496 νομαρχιακοί σύμβουλοι αντικαθίστανται από 703 περιφερειακούς συμβούλους.

Συνολικά οι περισσότερες από 50.000 θέσεις πολιτικού προσωπικού μειώνονται σε 25.000 θέσεις. Από τη μείωση αυτών των θέσεων πραγματοποιείται εξοικονόμηση της τάξης του 60%.

Τη συνένωση των ΟΤΑ ακολουθούν, συνέχισε ο υπουργός, και τα Νομικά Πρόσωπα των Δήμων. Από 6.000 που είναι σήμερα μειώνονται σε λιγότερο από 2.000. Τα 60.000 περίπου μέλη των διοικήσεων των Διοικητικών Συμβουλίων των δημοτικών επιχειρήσεων των ΟΤΑ, μειώνονται κατά 40.000 και βεβαίως φτάνουν σε ένα αριθμό περί τις 20.000 μέλη Διοικητικών Συμβουλίων δημοτικών επιχειρήσεων.

Χωροθέτηση

Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της χωροθέτησης, οι Περιφέρειες με αιρετά όργανα, νέες αρμοδιότητες και πόρους, συγκροτούνται στα όρια των σημερινών 13 διοικητικών Περιφερειών.

Σύμφωνα με τον κ. Ραγκούση, η αλλαγή των Περιφερειών θα δημιουργούσε προβλήματα στην απρόσκοπτη υλοποίηση των περιφερειακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ και είναι προφανές ότι ως χώρα δεν έχουμε κανένα περιθώριο να επιτρέψουμε κάτι τέτοιο.

Σχετικά με τους δήμους, τα κριτήρια για τις συνενώσεις του «Καλλικράτη» βασίζονται σε μια σειρά από αυστηρές παραμέτρους που εφαρμόζονται ενιαία για όλη τη χώρα, αλλά και σε όσα είχε υιοθετήσει η Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας στο Συνέδριο της Κυλλήνης το 2007.

Ως πληθυσμιακό μέτρο για την εφαρμογή των κριτηρίων, χρησιμοποιείται ο μόνιμος πληθυσμός της απογραφής του 2001.

Η εφαρμογή των παραπάνω κριτηρίων συμπληρώνεται με ειδικά κριτήρια. Συγκεκριμένα :

1. Εισάγεται ελάχιστο πληθυσμιακό μέγεθος οι 10.000 μόνιμοι κάτοικοι προκειμένου ένας Δήμος που προκύπτει από συνένωση, να μπορέσει να ασκήσει επαρκώς τις αρμοδιότητές του.

2. Το παραπάνω όριο των 10.000 κατοίκων αυξάνεται κατά 20% προκειμένου ένας Δήμος να μπορεί να διατηρηθεί στα σημερινά του διοικητικά όρια, ως ένας αυτοτελής Δήμος.

3. Για τις μητροπολιτικές περιοχές των πολεοδομικών συγκροτημάτων Αθηνών και Θεσσαλονίκης, το παραπάνω όριο προσδιορίζεται στους 25.000 κατοίκους.

4. Δεν διασπώνται τα όρια των Δήμων, των Νομών αλλά και των Περιφερειών. Οι συνενώσεις αφορούν το σύνολο της σημερινής εδαφικής ακεραιότητας και Περιφέρειας των ΟΤΑ.

5. Δεν είναι δυνατό να συνενωθούν Δήμοι χωρίς εδαφική συνέχεια για προφανείς συγκοινωνιακούς αλλά και όχι μόνο λόγους.

6. Ιδιαίτερη πρόνοια υπάρχει για τα νησιά σύμφωνα με τη σχετική συνταγματική επιταγή. Στα νησιά εφαρμόζεται η αρχή ένας Δήμος σε κάθε νησί, ανεξαρτήτως πληθυσμού. Μόνο τα μικρά νησιά τα οποία εξυπηρετούνται από άλλοτε νησιωτικούς Δήμους και διαθέτουν απρόσκοπτη τακτική επικοινωνία με την έδρα τους, συνενώνονται με αυτόν.

Τα πολύ μικρά νησιά συνενώνονται με τα γειτονιά τους, μόνο εφόσον διαθέτουν τακτική σύνδεση με το λιμάνι - έδρα του νέου Δήμου. Σε αυτά ο «Καλλικράτης» μεριμνά για την αποκλειστική παρουσία του τοπικού Αντιδημάρχου στο νησί και την ισότιμη αντιμετώπιση των αναγκών τους από την έδρα του Δήμου.

7. Αντίστοιχη πρόνοια υπάρχει και για το ορεινό ανάγλυφο της Ελλάδας. Ο χαρακτηρισμός ενός νέου δήμου ως ορεινού βασίζεται στο χαρακτηρισμό των δημοτικών διαμερισμάτων αυτού από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, όχι από το Υπουργείο Εσωτερικών, όχι από την Επιστημονική Επιτροπή. Έτσι ο νέος συνενωμένος δήμος να εξαιρεθεί από το εθνικό πληθυσμιακό κατώφλι που ισχύει για τους μη ορεινούς Δήμους, εφόσον δηλαδή χαρακτηρίζεται με συνυπολογισμό όλων των δημοτικών του διαμερισμάτων, των δημοτικών του κοινοτήτων πλέον, τελικά ως ορεινός με ποσοστό άνω του 50%. Ειδικά για τους ορεινούς Δήμους εφαρμόζεται διακριτό πληθυσμιακό κατώφλι που προσδιορίζεται στους 2.000 κατοίκους.

8. Για τις περιπτώσεις των μεγάλων αστικών κέντρων της Περιφέρειας, σε αυτά συνενώνονται υποχρεωτικά όμοροι Δήμοι με τους οποίους συναποτελούν στην πραγματικότητα τέτοιες περιπτώσεις Δήμων λειτουργική ενότητα ανεξαρτήτως πληθυσμιακού ορίου. Έχουν κοινή αστική συγκοινωνία, έχουν κοινά φανάρια σε πολλές περιπτώσεις, Δήμων οι οποίοι συνήθως συμπίπτει να είναι και έδρες, να είναι και πρωτεύουσες νομών.

Οικονομικά των ΟΤΑ

Οι καλλικράτειοι δήμοι θα τροφοδοτούνται από το φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, αλλά και το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας.

Οι ΚΑΠ των Περιφερειών θα περιλαμβάνουν: Το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, το φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων.

Θεσμοί διαβούλευσης

Σε κάθε δήμο άνω των 10 χιλιάδων κατοίκων και σε κάθε Περιφέρεια, συστήνεται Επιτροπή Διαβούλευσης, για να έχει τη δυνατότητα κάθε πολίτης να εκθέτει τις προτάσεις αλλά και τους προβληματισμούς του για κάθε θεσμικό, συλλογικό ή και ιδιαίτερο θέμα που μπορεί να απασχολεί αυτόν ή την κοινότητα στην οποία ζει.

Συστήνεται επίσης και λειτουργεί σε κάθε δήμο Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί το ζήτημα της μετανάστευσης.

Θεσπίζονται επίσης θέσεις Αντιδημάρχων και Αντιπεριφερειαρχών με αποκλειστικά τοπικές αρμοδιότητες. Οι τοπικοί Αντιπεριφερειάρχες εκλέγονται άμεσα.

Γ. Ραγκούσης: Θέλουμε να φέρουμε το κράτος πιο κοντά στον πολίτη

Μεταξύ άλλων, ο κ. Γιάννης Ραγκούσης, αναφερόμενος στις αλλαγές που προωθούνται με τον Καλλικράτη, «για ένα καλό κράτος στην υπηρεσία του πολίτη», γνωστοποίησε ότι:

- προωθείται εκτεταμένη αποκέντρωση αρμοδιοτήτων από τα υπουργεία στους δήμους και τις περιφέρειες.

- δίνεται έμφαση στην εξασφάλιση της απρόσκοπτης χρηματοδότησης των νέων ΟΤΑ

- γίνεται εξυγίανση των υπερχρεωμένων δήμων, τίθενται αυστηροί περιορισμοί στις προσλήψεις και αυστηρά όρια στα κριτήρια δανεισμού.

Σχετικά με τους εργαζομένους στους ΟΤΑ, ο κ. Ραγκούσης είπε ότι μετά την ενοποίηση των δήμων «θα ακολουθήσει η μεταταξη του αντίστοιχου προσωπικού». «Όσοι υπάλληλοι θα μεταταχθούν, θα διατηρήσουν όλα τα εργασιακά και ασφαλιστικά τους δικαιώματα», διαβεβαίωσε, ωστόσο είπε ότι αν διαπιστωθεί ότι υπάρχουν κενές θέσεις ή πλεονάζον δυναμικό, θα γίνουν υποχρεωτικές μετατάξεις.

Ο κ. Ραγκούσης είπε ακόμη ότι μελλοντικός στόχος είναι η ταυτόχρονη διεξαγωγή των ευρωεκλογών και των δημοτικών εκλογών. Όπως ανέφερε και ο Πρωθυπουργός, η θητεία των οργάνων της αυτοδιοίκησης επεκτείνεται από τα τέσσερα σε πέντε χρόνια με τις αυτοδιοικητικές εκλογές να ταυτίζονται με τις ευρωεκλογές.

«Θέλουμε να φέρουμε το κράτος πιο κοντά στον πολίτη», τόνισε ο ΥΠΕΣ και έκανε λόγο για «υλοποίηση μιας από τις πιο βαθιές τομές, με τη μεγαλύτερη ταχύτητα και αποτελεσματικότητα».

«Στόχος του Καλλικράτη είναι να αποκτήσουμε ένα καλό κράτος, ένα κράτος – νοικοκύρη», είπε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε ότι «στη συγκυρία που διανύουμε το πρόγραμμα έχει αποκτήσει μια ακόμη διάσταση», καθώς είναι –όπως είπε- αναπόσπαστο κομμάτι του ΠΣΑ.

«Συνιστά αφετηρία για ένα καλό κράτος στην υπηρεσία του πολίτη. Δίνουμε το χέρι στην αυτοδιοίκηση και θέλουμε να γράψουμε μια νέα σελίδα», συμπλήρωσε.

Σημείωσε επίσης ότι το νέο κράτος πρέπει να πατά σε γερά θεμέλια και πως γι' αυτό το λόγο η αλλαγή ξεκινά από τη βάση, δηλαδή από τους δήμους, τις περιφέρειες και τις αποκεντρωμένες κρατικές διοικήσεις.

«Χρειαζόμαστε δήμους και περιφέρειες λιγότερους σε αριθμούς, μεγαλύτερους σε έκταση, πλουσιότερους σε πόρους, προσωπικό και αρμοδιότητες, πιο αποτελεσματικούς, πιο οικονομικούς, πιο διαφανείς, πιο δημοκρατικούς και πιο ανοικτούς στην κοινωνία», επεσήμανε ο υπουργός.

Ο κ. Ραγκούσης είπε ακόμα ότι με την έγκρισή του από το υπουργικό συμβούλιο, το νομοσχέδιο εισέρχεται στην τελική φάση διαβούλευσης έως την κατάθεσή του στη Βουλή. «Στη φάση αυτή είμαστε απολύτως ανοικτοί σε κάθε πρόταση που βελτιώνει κάθε πτυχή του νομοσχεδίου, στο πλαίσιο βεβαίως των αρχών που έχουμε θέσει γι' αυτό», συμπλήρωσε.

«Αλμα για την αναπτυξιακή επανεκκίνηση»

Kατά την εισήγησή του ο Πρωθυπουργός ενέταξε τον «Καλλικράτη» στις μεγάλες αλλαγές, χαρακτηρίζοντας στο σχέδιο αυτό «πραγματικό άλμα για την αναπτυξιακή επανεκκίνηση της χώρας».

Όπως ανέφερε, θα συμβάλει στη δημοσιονομική ανάταξη, αλλά και στην εξοικονόμηση πόρων, καθώς θα υπάρξει μια ευρύτατη διαδικασία συγχώνευσης νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, ο αριθμός των οποίων ανέρχεται σε περισσότερες από 4.000. Πέρα από τη μείωση του κόστους λειτουργίας, πρόσθεσε, θα υπάρξει και μεγαλη μείωση της γραφειοκρατίας.

Παράλληλα, σημείωσε πως θα υπάρξει καλύτερος έλεγχος και εποπτεία της αυτοδιοίκησης ώστε να ελέγχεται πού διατίθεται κάθε ευρώ.

Επίσης θα μεταφερθεί μεγάλη σειρά αποφασιστικών αρμοδιοτήτων στην αυτοδιοίκηση, ενώ το κράτος θα περιοριστεί στις επιτελικές του ευθύνες, οι δε υπηρεσίες θα μεταφερθούν δίπλα στον πολίτη, εκεί δηλαδή που τις έχει ανάγκη.

ΚΚΕ: Ανοίγει ο δρόμος για χιλιάδες απολύσεις

«Η διοικητική αλλαγή ''Καλλικράτης'', που προωθεί η κυβέρνηση, δηλαδή ο ''Καποδίστριας 2'', δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει κανένα οξυμένο πρόβλημα προς όφελος του λαού», εκτιμά το ΚΚΕ

Υποστηρίζει δε ότι «διαμορφώνει μηχανισμό για την ευκολότερη υλοποίηση των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων σε όλους τους τομείς με όχημα την Τοπική Διοίκηση. Δεν είναι αποκέντρωση αλλά ενίσχυση του αστικού κράτους και αναπροσαρμογή του προς όφελος των αντιδραστικών αναγκών των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων».

Σύμφωνα με το ΚΚΕ, «με τον ''Καλλικράτη'' η κυβέρνηση ανοίγει το δρόμο για χιλιάδες απολύσεις, για επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων για όλους τους εργαζόμενους στους ΟΤΑ, υλοποίηση των αντιδραστικών αλλαγών που οδηγούν σε ακόμα μεγαλύτερη εμπορευματοποίηση και διάσπαση του ενιαίου δημόσιου δωρεάν χαρακτήρα της Παιδείας, της Υγείας, της Πρόνοιας που έπρεπε να έχουν, επιβολή νέων φόρων, ενίσχυση των κατασταλτικών μηχανισμών, παράδοση του περιβάλλοντος στην κερδοσκοπία του κεφαλαίου».

Κάλεσε δε το λαό να απορρίψει αυτό το σχέδιο: «Η λαϊκή διαφωνία δεν πρέπει να περιοριστεί στον αριθμό των περιφερειών και των δήμων ή στην επιχειρηματική λειτουργία τους ή πού θα είναι η έδρα του δήμου. Ο λαός πρέπει να το απορρίψει για τους στόχους και τα μέτρα που προωθεί, παλεύοντας για Δημόσια Δωρεάν Ενιαία Παιδεία, Υγεία και Πρόνοια, για κοινωνικές παροχές που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες της λαϊκής οικογένειας. Πρέπει να αντιμετωπίσει τον ''Καλλικράτη'' ως μέρος του πολέμου που δέχεται από την κυβέρνηση».

Κατηγορηματικά αντίθετος ο ΣΥΝ

Κατηγορηματικά αντίθετος στο σχέδιο δηλώνει ο ΣΥΝ «Η συγκεκριμένη “μεταρρύθμιση” δεν οδηγεί στην αναγκαία αποκέντρωση ουσιαστικών κρατικών αρμοδιοτήτων προς την αυτοδιοίκηση, απλά ανακατανέμει τις αρμοδιότητες των μέχρι σήμερα Νομαρχιών στους Δήμους και στις Περιφέρειες», παρατηρεί σχετικά με την παρουσίαση του σχεδίου [Βλέπε άρθρο] .

«Δεν ισχυροποιεί την αυτοδιοίκηση, αφού δεν υπάρχει δέσμευση για τη μεταφορά των απαραίτητων οικονομικών πόρων, με συνέπεια η αυτοδιοίκηση ή θα μετατραπεί σε φορομπηχτικό μηχανισμό ή θα ιδιωτικοποιήσει τις λειτουργίες της», συμπληρώνει.